De meest directe weg naar teamsucces is leren omgaan met haar onpersoonlijke karakter.
Het team is onpersoonlijk
In mijn vorige blog schreef ik over de groep als geheel. Het meest heftige kenmerk van de groep als geheel, is haar onpersoonlijke, anonieme karakter. De groep als geheel vormt op zichzelf een persoonlijke identiteit, maar deze is onpersoonlijk voor haar leden. Dit komt doordat de groep als geheel een vermenging is van de afzonderlijke deelnames.
Deelname
De groep is het product van de verschillende deelnames van de groepsleden. Het is goed om te beseffen dat een deelname iets anders is dan een persoon. Als mensen samenwerken in een team kiezen zij er bewust of onbewust voor om op een bepaalde manier mee te doen. Dit kan bijvoorbeeld betekenen dat zij fysiek wel aanwezig zijn, maar in de taak weinig bijdragen. Ook helemaal niet aanwezig zijn is een vorm van deelnemen. Deelnemen is een keuze met een daaraan verbonden actie. De groep wordt opgebouwd uit deze acties, niet uit de personen. Eén persoon neemt op verschillende wijzen deel in verschillende groepen, op verschillende momenten. De wijze van deelname komt zodoende voort uit een persoon, maar is niet de persoon.
Vermenging
De deelnames vermengen zich als kleuren op een schilderspalet tot een nieuwe kleur. Jij kan als teamlid ‘blauw’ deelnemen in een team met een collega die ‘geel’ deelneemt. Jullie gezamenlijke teamkracht wordt dan groen. Als vervolgens iemand aansluit die ‘rood’ deelneemt wordt de teamoutput donkerbruin. Het is dan goed om te beseffen dat beide gezamenlijke kleuren; groen en donkerbruin, niet de kleur zijn van één van de drie afzonderlijke deelnames. De samenwerking creëert een nieuw midden, waar de afzonderlijke deelnames niet of nauwelijks meer in zijn te zien. Waar de deelname nog voortkwam uit een persoon, staat het product van de deelnames helemaal los van de personen.
Collectieve vs. individuele identiteit
Het is voor teamleden vaak moeilijk te bevatten dat hun persoon los staat van van de ‘collectieve kleur’. Een persoon zorgt voor een deelname, meerdere deelnames voor een collectieve identiteit. In hoeverre staat dit nog in verband staat met jouw individuele identiteit? Jij kan als persoon in de bouw van een groot vrachtschip de banken hebben gestoffeerd. Het stofferen is jouw deelname. Door honderden deelnames wordt uiteindelijk een immens vrachtschip te water gelaten. Wat zegt de tewaterlating van dit constructieve wonder over jou als persoon? Op verjaardagen wijs je misschien trots op de foto in de krant. Maar wat als het schip zinkt?
Tweestrijd
Lid zijn van een groep zorgt bij ieder mens direct voor een tweestrijd tussen de collectieve en individuele identiteit. Aan de ene kant de diepe behoefte om deel te nemen en je onder te dompelen in de anonimiteit, de collectieve kleur. Dit komt omdat wij als mens zijn grootgebracht in een groep en voor ons overleven van haar lidmaatschap afhankelijk zijn. Wij voelen daarom snel een grote loyaliteit richting een groep waarin we deelnemen. Dit zorgt er ook voor dat we soms onze deelname aan een team overschatten en onze identiteit graag aan de groep ontlenen. Tegelijkertijd speelt direct een tweede reactie. Wij zijn toch individuen? Opgaan in een groep en anonimiteit doet een intens appèl op ons gevoel van autonomie. Waar blijft mijn eigen kleur, mijn specifieke deelname? Bij het zinken van het vrachtschip kun je snel vertellen dat jij slechts de bedden stoffeerde. Deze tweestrijd is al van kinds af aan in ons aanwezig. Iedereen heeft gedurende zijn of haar leven manieren gevonden om hier mee om te gaan. De ene manier is wat constructiever dan de ander.
Ontleed anonimiteit en persoonlijkheid
Tijdens een teamvergadering is het goed is te beseffen dat alleen al het samen zijn bij een ieder deze tweestrijd oproept. Alle leden maken steeds de afweging in welke mate en hoe (met welke kleur) zij deel gaan nemen. Hoe zorg je er vervolgens voor dat de vergadering toch succesvol verloopt en dat niet elke afzonderlijke tweestrijd het potentiële teamresultaat in de weg staat. Dat je invloed behoudt op de collectieve kleur.
- Vraag naar de persoon én de deelname
- Geef het team een naam
Vraag naar de persoon én de deelname
Vraag voor een bijeenkomst elk teamlid hoe het persoonlijk gaat en wat vervolgens zijn of haar deelname is. Zo krijgt elk teamlid de ruimte om zichzelf zowel individueel als als onderdeel van de groep te uiten. Tevens geeft het de teamleden een verantwoordelijkheid over hoe zij gaan deelnemen. Hier leggen zij ook verantwoording over af aan de rest. Daardoor ontstaat een compleet beeld van de beschikbare puzzelstukjes voor het team van dat moment.
Geef het team een naam
Geef het team een persoonlijke naam. Je kunt de teamleden hierover laten brainstormen en je kunt zelfs gezamenlijk karaktereigenschappen aan deze ‘persoon’ toedichten. Deze persoonlijke naam is belangrijk, omdat het ervoor zorgt dat mensen zichzelf los zien van het team. Daardoor nemen zij zelf verantwoordelijkheid voor hun relatie met het team. Een naam helpt om deze relatie vorm te geven. Vervolgens kan een ieder het effect zien van zijn of haar deelname op de teampersoon. Zo is duidelijk wat onder ‘persoonlijk’ wordt verstaan. De individuele persoon of de teampersoon.
Door bovenstaande werkwijze laat je ruimte voor de individuen die in de groep zitten met hun eigen kenmerken en staat van zijn. Daarnaast geef je de verschillende vormen van deelname op dat moment een plek. De teamleden moeten zelf verantwoordelijkheid nemen voor de manier waarop zij in, of uit de anonimiteit treden. Tevens bied je inzicht in het proces van vermenging. Dit zorgt ervoor dat het team als geheel iedere keer anders is, maar dat wel duidelijk is wat de potentie is van het product van die specifieke deelnames. Vervolgens kun je hier acties aan verbinden, omdat helder is of die acties op het persoonlijke of anonieme vlak liggen.