“Heb ik mijn werk goed gedaan?”
Naar mijn idee is dit de belangrijkste vraag binnen een organisatie. Iedere medewerker vraagt zich dagelijks af of zijn of haar bijdrage naar tevredenheid stemt. De tevredenheid van de organisatie, de klant, collega’s en zichzelf. Het is een vraag die je dagelijks beantwoord wilt hebben om met een goed gevoel je laptop dicht te kunnen klappen, of je gereedschap in de auto te kunnen leggen, voordat je naar huis gaat. Te veel en te vaak onduidelijkheid over het antwoord kan verstrekkende gevolgen hebben. Als je in het ongewisse bent of je inzet aan de verwachting voldoet dan zorgt dit voor onzekerheid, die ieder mens weer anders beantwoord. De één gaat harder werken, de ander trekt zich terug. De één wordt misschien wat cynisch, de ander gaat overmatig op zoek naar bevestiging. Allemaal reacties die de gezondheid van de medewerker en de organisatie niet ten goede komen.
Een dagelijks antwoord
Soms is het echter lastig om goed antwoord te geven op die vraag. Het kan zijn dat de resultaten van jouw arbeid pas later te zien zijn, of dat degenen die jou moeten beoordelen dit niet dagelijks doen. Ongeacht deze hindernissen denk ik dat het belangrijk is om jezelf die vraag in ieder geval dagelijks te stellen. Zo houd je zicht op je werktevredenheid en houd jij de regie.
Individuele en collectieve doelen
Hoe bepaal je of je een goede werkdag achter de rug hebt? Naar mijn idee door ‘s ochtends reële en heldere doelen op te stellen voor die dag en die op te splitsen in twee aparte categorieën:
- Je individuele doelen van de dag (de taken en acties van jou als individu)
- Je collectieve doelen van de dag (de taken en acties van jou jij als groepslid)
In je werk (en ook daarbuiten), ben je namelijk altijd beide. Tegelijkertijd. Je bent én een individu met autonome behoeftes, kwaliteiten en prestaties én een groepslid met collectieve behoeftes, kwaliteiten en prestaties. Interessant en complex genoeg zijn deze beide onderdelen van jezelf tegengesteld aan elkaar. Jij als individu wil persoonlijk resultaat en waardering, wil afwijken van de groep, kent geen gemiddelden en wil jezelf uiten helemaal zoals je bent, zonder rekening te hoeven houden met anderen. Jij als onderdeel van de groep wil jezelf versterkt zien in de collectiviteit, onderdeel zijn van de groep, uitgaan van collectieve maten zoals het gemiddelde en door je communicatie te delen rekening houden met anderen.
Hoe weet je nu of je je werk goed gedaan hebt als je aan twee tegenstrijdige verwachtingen moet voldoen? Als je niet voor beide onderdelen verwachtingen en doelen opstelt, is dat bijna niet te doen. En ja, die kunnen dus tegenstrijdigheden bevatten.
Je individuele doelen van de dag
Dit zijn de taken en doelen die je zelfstandig kunt behalen. Je kunt aan het einde van de dag zelf meten en bepalen hoe jouw persoonlijke output was en deze vergelijken met eerdere dagen. Om een voorbeeld te geven: als het schrijven van een blog normaal gesproken een halve dag duurt, dan is het leuk als je dit een keer in drie uur lukt.
Bij de individuele doelen ben je niet al te afhankelijk van anderen voor het resultaat. Of iemand die je moet spreken wel of niet de telefoon opneemt, heb je niet in de hand. Hetzelfde geldt voor projecten waarin bepaalde output goedgekeurd moet worden. Dit zijn strikt genomen geen individuele doelen, want je deelt jouw doel en verwachting met iemand anders. De grootste valkuil is dat je jouw individuele doelen vermengt met gedeelde doelen, waardoor je aan het einde van je werkdag niet tevreden naar huis gaat.
Jouw individuele doelen zijn dus te behalen ongeacht de mening, oordeel of input van anderen. Daarmee zijn ze door jou eenduidig te meten.
Je collectieve doelen van de dag
Dat je jouw individuele doelen haalt, wil niet per se zeggen dat je een positieve bijdrage levert aan het collectief. Sterker nog, als je niet oppast kun je contraproductief bezig bent, omdat je zowel individu als groepslid bent en jouw acties op beide fronten tegelijk effect hebben. Niet zelden zijn deze effecten, als je er niet bewust van bent, tegengesteld. Dan schaad je het collectief, terwijl je jouw werk op individueel niveau goed doet. Dit kan heel onbedoeld gaan. Als individu wil je jezelf onderscheiden, terwijl je als groepslid onderdeel wilt zijn van het geheel. Als individu stel je onafhankelijke doelen terwijl je door de groep als waardevol lid wordt gezien als je veel deelt en samenwerkt. Daarom is het handig om beide doelen in de gaten te houden.
Alle doelen van de dag die je niet volledig individueel kunt afronden hebben een collectief karakter. Denk aan: ‘overleggen met Karel’, ‘vijf potentiële klanten spreken’, ‘akkoord krijgen op de volgende fase van het projectplan’ of ‘een datum prikken voor het voortgangsgesprek’. Het is verhelderend en rustgevend om deze onder een ander kopje op je to-do-list te zetten, omdat het zetten van het bevrijdende vinkje zich lastig laat regisseren.
Intuïtief
Het interessante met collectiviteit is dat het zich niet tot nauwelijk door een individu laat regisseren. Zo is het ook met collectieve doelen. Die doelen vragen om een andere manier van beoordelen door jezelf. Niet zozeer op basis van de output, maar veel meer op basis van het contact. In welke mate was er op dat specifieke punt van jouw to do list sprake van tweerichtingsverkeer? Heb je een lijntje met anderen verstevigd? Is jouw doel of intentie niet alleen voor jezelf maar ook voor de ander helder? Het is veel meer gericht op intuïtie en daarmee is de vink op de to-do-list minder arbitrair te zetten. Dat is een kwestie van (groeps)gevoel.
Voor het behalen van jouw collectieve doelen ben je dus afhankelijk van anderen. Of je jouw deel hierin voor jezelf naar wens gedaan hebt is een kwestie van intuïtie en gevoel. Wel een goede collectieve spiegel om jezelf dagelijks voor te houden.